Deri kanserleri, cilt hücrelerinin kontrolsüz şekilde çoğalması sonucu oluşan ve çeşitli türlerde ortaya çıkan ciddi sağlık sorunlarıdır. Doç. Dr. Tuğba Falay Gür, deri kanserlerinin nedenlerini anlamak, erken teşhis yöntemleri geliştirmek ve etkili tedavi seçenekleri sunmak konusunda uzmanlaşmıştır.
Deri Kanserlerinin Türleri
- Bazal Hücreli Karsinom (BHK)
- Skuamöz Hücreli Karsinom (SHK)
- Melanom
- Merkel Hücreli Karsinom
- Diğer Nadiren Görülen Deri Kanserleri
Bazal Hücreli Karsinom (BHK)
Bazal hücreli karsinom, en yaygın deri kanseri türüdür ve genellikle güneşe maruz kalan bölgelerde, özellikle yüz, kulaklar ve boyun çevresinde görülür.
Nedenleri:
- UV Işınlarına Maruz Kalma: Güneşin zararlı UV ışınları, BHK gelişiminde başlıca rol oynar.
- Genetik Faktörler: Ailede deri kanseri öyküsü olan bireylerde risk artar.
- Cilt Tipi: Açık tenli, sarı saçlı ve mavi veya yeşil gözlü kişilerde BHK riski daha yüksektir.
- Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde BHK gelişme olasılığı artar.
Belirtileri:
- Kırmızı veya Pembemsi Lezyonlar: Genellikle pürüzsüz veya yumuşak kenarlı olabilir.
- Yara Gibi Döküntüler: İyileşmeyen küçük yaralar veya kabarcıklar.
- Parlak veya Yansıyan Yüzey: Doku üzerinde parlak veya aynamsı bir görünüm.
- Kanama veya Yaralanma: Zamanla kanayabilir veya tahriş olabilir.
Tedavi Yöntemleri:
- Cerrahi Müdahale: Lezyonun cerrahi olarak çıkarılması.
- Kriyoterapi: Sıvı azot kullanılarak lezyonun dondurulması.
- Lazer Tedavisi: Lazer ışınları ile kanserli hücrelerin yok edilmesi.
- Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınlar ile kanser hücrelerinin hedef alınması.
Korunma ve Önleme:
- Güneş Koruyucu Kullanımı: Geniş spektrumlu güneş kremleri kullanmak.
- Koruyucu Giysiler: Şapka, uzun kollu gömlek ve güneş gözlüğü giymek.
- Güneşe Çıkma Saatlerini Sınırlama: Güneşin en yoğun olduğu saatlerde dışarıda bulunmaktan kaçınmak.
Skuamöz Hücreli Karsinom (SHK)
Skuamöz hücreli karsinom, ikinci en yaygın deri kanseri türüdür ve genellikle güneşe maruz kalan bölgelerde, özellikle yüz, kulaklar, boyun ve ellerde görülür.
Nedenleri:
- UV Işınlarına Maruz Kalma: Güneşin UV ışınları, SHK gelişiminde başlıca etkenlerden biridir.
- Genetik Faktörler: Ailede deri kanseri öyküsü olan bireylerde risk artar.
- Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde SHK riski yükselir.
- Kimyasal Maruziyet: Arındırıcı kimyasallar gibi bazı kimyasallara maruz kalma.
Belirtileri:
- Kızarıklık ve Şişlik: Deride kırmızı, kabarık ve pullu döküntüler.
- Çatlaklar ve Yaralar: İyileşmeyen çatlaklar veya yaralar.
- Parlak veya Yumuşak Doku: Deri üzerinde parlak, yumuşak veya pul pul döküntüler.
- Kanama veya Yaralanma: Zamanla kanayabilir veya tahriş olabilir.
Tedavi Yöntemleri:
- Cerrahi Müdahale: Lezyonun cerrahi olarak çıkarılması.
- Radyoterapi: Kanser hücrelerinin yok edilmesi için ışın tedavisi.
- Kemoterapi: Kanser hücrelerinin öldürülmesi için ilaç tedavisi.
- Lazer Tedavisi: Lazer ışınları ile kanserli hücrelerin hedeflenmesi.
Korunma ve Önleme:
- Güneş Koruyucu Kullanımı: Geniş spektrumlu güneş kremleri kullanmak.
- Koruyucu Giysiler: Şapka, uzun kollu gömlek ve güneş gözlüğü giymek.
- Güneşe Çıkma Saatlerini Sınırlama: Güneşin en yoğun olduğu saatlerde dışarıda bulunmaktan kaçınmak.
Melanom
Melanom, en ciddi deri kanseri türüdür ve melanosit adı verilen pigment üreten hücrelerden kaynaklanır. Erken teşhis edilmediğinde hızlı bir şekilde yayılabilir ve hayati tehlike oluşturabilir.
Nedenleri:
- Genetik Yatkınlık: Ailede melanoma öyküsü olan bireylerde risk artar.
- UV Işınlarına Maruz Kalma: Güneşin UV ışınları ve solaryum kullanımı, melanom riskini artırır.
- Deri Tipi: Açık tenli, sarı saçlı ve mavi gözlü kişilerde melanom riski daha yüksektir.
- Genetik Mutasyonlar: BRAF, NRAS gibi genlerdeki mutasyonlar melanom gelişimini tetikleyebilir.
Belirtileri:
- ABCDE Kriterleri:
- A (Asimetrik): Benin bir yarısı diğer yarısı ile uyumlu değil.
- B (Kenarlıklar): Kenarlar düzensiz, dişli veya bulanık olabilir.
- C (Renk): Birden fazla renk tonu içerebilir.
- D (Çap): 6 mm’den büyük olabilir.
- E (Evolüsyon): Boyut, şekil veya renk açısından değişiklik gösterebilir.
- Yeni Benler: Cilde yeni benler eklenmesi.
- Mevsimsel Değişiklikler: Benlerde yazın daha belirgin, kışın ise kaybolma eğilimi.
- Ağrı veya Rahatsızlık: Benlerde ağrı, kaşıntı veya hassasiyet hissi.
Tedavi Yöntemleri:
- Cerrahi Müdahale: Melanoma lezyonunun cerrahi olarak çıkarılması.
- İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı güçlendiren tedaviler.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Kanser hücrelerindeki spesifik moleküler hedeflere yönelik ilaçlar.
- Radyoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek için ışın tedavisi.
- Kemoterapi: Kanser hücrelerinin öldürülmesi için ilaç tedavisi.
Korunma ve Önleme:
- Güneş Koruyucu Kullanımı: Geniş spektrumlu güneş kremleri kullanmak.
- Koruyucu Giysiler: Şapka, uzun kollu gömlek ve güneş gözlüğü giymek.
- Güneşe Çıkma Saatlerini Sınırlama: Güneşin en yoğun olduğu saatlerde dışarıda bulunmaktan kaçınmak.
- Benlerin Düzenli Kontrolü: Kendi kendine cilt muayeneleri yapmak ve değişiklikleri doktora bildirmek.
- Solaryumdan Kaçınma: Solaryum kullanmaktan kaçınmak melanom riskini azaltır.
Merkel Hücreli Karsinom
Merkel hücreli karsinom, nadir görülen ve agresif bir deri kanseri türüdür. Merkel hücreleri, ciltte dokunma hissini sağlayan sinir uçlarında bulunan hücrelerdir.
Nedenleri:
- Genetik Faktörler: Ailede deri kanseri öyküsü olan bireylerde risk artar.
- UV Işınlarına Maruz Kalma: Güneşin UV ışınları, Merkel hücreli karsinom gelişiminde etkili olabilir.
- Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde risk artar.
- Merkel Hücreleri Değişiklikleri: Genetik mutasyonlar ve viral enfeksiyonlar (Merkel hücre polimeraz virüsü) hücre dönüşümünü tetikleyebilir.
Belirtileri:
- Kırmızı veya Mor Renkli Nodüller: Deri üzerinde hızlı büyüyen, kırmızı, mor veya şeftali renginde nodüller.
- Şişlik ve Ağrı: Nodüller şişebilir ve ağrılı olabilir.
- Hızlı Yayılma Eğilimi: Lenf nodlarına ve diğer organlara hızlı bir şekilde yayılabilir.
- Deri Renk Değişiklikleri: Nodüllerin etrafında ciltte renk değişiklikleri olabilir.
Tedavi Yöntemleri:
- Cerrahi Müdahale: Kanserli lezyonun cerrahi olarak çıkarılması.
- Radyoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek için ışın tedavisi.
- İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı güçlendiren tedaviler.
- Kemoterapi: Kanser hücrelerinin öldürülmesi için ilaç tedavisi.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Kanser hücrelerindeki spesifik moleküler hedeflere yönelik ilaçlar.
Korunma ve Önleme:
- Güneş Koruyucu Kullanımı: Geniş spektrumlu güneş kremleri kullanmak.
- Koruyucu Giysiler: Şapka, uzun kollu gömlek ve güneş gözlüğü giymek.
- Deri Kontrolleri: Düzenli olarak cilt muayeneleri yapmak ve değişiklikleri doktora bildirmek.
- Bağışıklık Sistemini Güçlendirme: Dengeli beslenme, yeterli uyku ve düzenli egzersiz ile bağışıklık sistemini güçlendirmek.
- Solaryumdan Kaçınma: Solaryum kullanmaktan kaçınmak.
Korunma ve Önleme: Genel Önlemler
Deri kanserlerini önlemek için aşağıdaki genel önlemler alınabilir:
- Güneş Koruyucu Kullanımı: Güneşe çıkmadan önce en az SPF 30 geniş spektrumlu güneş kremi sürmek.
- Koruyucu Giysiler: Geniş kollu gömlekler, uzun pantolonlar ve şapka gibi giysilerle cildi güneşten korumak.
- Güneşe Çıkma Saatlerini Sınırlama: Güneşin en yoğun olduğu 10:00-16:00 saatleri arasında dışarıda bulunmaktan kaçınmak.
- Düzenli Cilt Kontrolleri: Dermatolog tarafından düzenli cilt muayeneleri yaptırmak ve kendi kendine cilt kontrolleri yapmak.
- Sağlıklı Yaşam Tarzı: Dengeli beslenme, yeterli uyku ve düzenli egzersizle bağışıklık sistemini güçlendirmek.
- Solaryumdan Kaçınma: Solaryum kullanmaktan kaçınmak ve doğal güneş ışığından korunmak.
Cilt Bakımı ve Yaşam Tarzı
Deri kanserlerinin yönetiminde doğru cilt bakımı ve sağlıklı yaşam tarzı büyük önem taşır:
- Nazik Temizleyiciler: Hipoalerjenik temizleyiciler kullanarak cildi tahriş etmemek.
- Nemlendirme: Cildin düzenli olarak nemlendirilmesi, cilt bariyerini korur ve cilt sağlığını destekler.
- Uygun Beslenme: Vitaminler ve antioksidanlar açısından zengin gıdalar tüketmek, bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Düzenli Uyku: Yeterli uyku, vücudun iyileşme süreçlerine katkıda bulunur.
- Sigara ve Alkol Tüketiminin Azaltılması: Bu maddeler, bağışıklık sistemini olumsuz etkileyebilir ve deri sağlığını zayıflatabilir.
- Stres Yönetimi: Meditasyon, yoga ve nefes egzersizleri gibi teknikler, genel sağlık ve bağışıklık sistemini destekler.
Randevu ve İletişim
Deri kanserleri hakkında daha fazla bilgi almak, erken teşhis için cilt muayenesi yaptırmak ve uzman görüşü için iletişim bilgilerimiz üzerinden bize ulaşabilirsiniz. Sağlıklı ve dengeli bir cilt için Doç. Dr. Tuğba Falay Gür’ün uzmanlığından faydalanın.
